Gliwice – Kopalnia Gliwitzer

Centrum Edukacji i Biznesu Nowe Gliwice powstało na terenie nieczynnej Kopalni Węgla Kamiennego Gliwice przy ul. Bojkowskiej. Zabudowania kopalni Gliwice (Gleiwitzer Grube) autorstwa Emila i Georga Zillmannów powstały w latach 1910-1914.

Budowę kopalni Gliwitzer Grube rozpoczęto w 1901 roku – powstała z połączenia szesnastu sąsiadujących ze sobą pól górniczych, których właścicielem był Wiliam Suermondt. Wzniesiono zabudowę, jednak drążenie szybów rozpoczęto dopiero dziewięć lat później przez co wydobycie ruszyło w 1911 roku na głębokości 185m. Niewielkie z początku wydobycie węgla przekroczyło w 1930 roku 500 tysięcy ton. Podczas II Wojny Światowej produkcja osiągnęła prawie 900 tysięcy ton. W 1945 roku zakład zmienił nazwę na KWK Gliwice. Kopalnię wyłączono z użytku w 2000 roku, wyposażenie oraz maszyny usunięto, a teren stał się własnością miasta Gliwice. Przetarg na realizację projektu rewitalizacji i adaptacji zachowanych obiektów wygrało biuro MEXEM. Rewitalizację przeprowadzono w latach 2005-2008.

Dwa zachowane ceglane budynki dawnej Gliwitzer Grube – cechownię oraz maszynownię zaprojektowano w roku 1901. Bryłę budynku cechowni rozczłonkować można na trzy części. Pierwsza to dwukondygnacyjna podstawa z regularnie rozmieszczonymi oknami – w parterze zakończonymi łukiem, na piętrze prostokątnymi. Druga część jest węższa, wysoka, jednokondygnacyjna z dużymi łukowymi oknami wielopołaciowymi. Trzecią część stanowi charakterystyczna ośmioboczna wieża z zegarem akcentująca oś symetrii obiektu. Wejście znajduje się na środku podkreślone ryzalitem na wysokość trzech kondygnacji. Rytm elewacji podkreślają delikatne lizeny. Budynek maszynowni posiada jednopłaszczyznową fasadę z rytmicznie rozmieszczonymi oknami – niższymi w przyziemiu oraz wysokimi powyżej. Okna są podłużne oraz zgrupowane po trzy – tworząc geometryczne triforia. Tylna, dłuższa elewacja jest rozczłonkowana. W części południowej utworzono wysoki, półokrągły wykusz. Pośrodku zlokalizowano szeroki, mocno wysunięty ryzalit z układem okien analogicznym do fasady. Część północna posiada trzy rzędy prostokątnych okien zgrupowanych po trzy. Pomiędzy partią przyziemia, a częścią górną zlokalizowano płyciny z geometryczną dekoracją ceglaną. We wnętrzu zobaczyć można pokrywające ściany glazurowane, białe oraz zielone cegły klinkierowe. Wszystkie elewacje dekorują przebiegające przez całą wysokość pilastry zakończone uproszczonymi głowicami oraz powtarzający się motyw ceglanego ząbkowania. Oba zachowane obiekty kryte są dachami mansardowymi, których opływowa linia okapu unosi się nad oknami sprawiając wrażenie falującego. Połacie pokrywają ceglaste dachówki karpiówki ułożone w koronkę.

Obecnie kompleks Nowe Gliwice zlokalizowany jest w pobliżu centrum Gliwic oraz nieopodal węzła Sośnica autostrad A4 i A1. Koszt rewitalizacji zdegradowanego terenu wynosił 24 mln euro – z czego 9,5 mln euro pozyskano z dofinansowań Unii Europejskiej. Zarządcą terenu Nowych Gliwic w imieniu miasta jest Górnośląska Agencja Przedsiębiorczości i Rozwoju sp. z o.o.. W projekcie zachowano wygląd historycznych obiektów – elewacje oczyszczono, a pokrycia dachów wymieniono. Nowa stolarka okienna odtwarza pierwotne podziały. We wnętrzach starano się zachować posadzki, balustrady oraz oryginalne okładziny ścian. W budynku dawnej cechowni znajduje się obecnie siedziba Gliwickiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości – uczelni o profilu ekonomiczno-humanistyczno-artystycznym. Funkcję edukacyjną obszaru uzupełnia także funkcjonujący Uniwersytet Trzeciego Wieku, w ramach którego organizowane są wykłady. W dawnym budynku cechowni stworzono także centrum konferencyjne z dwoma dużymi oraz trzema mniejszymi aulami. Cechownię połączono przeszklonym łącznikiem z Nauczycielskim Kolegium Języków Obcych, które znajduje się w nowowybudowanym obiekcie. Od 2010 roku w budynku dawnej maszynowni swoją siedzibę ma Oddział Odlewnictwa Artystycznego gdzie znajduje się ekspozycja Słusznie słyną dziś Gliwice… autorstwa Studio Nizio Design International. W strefie biznesu oferowane jest wsparcie dla firm pod warunkiem, że prowadzą działalność w sektorze wysokich technologii. Nowe Gliwice stały się siedzibą firm takich jak Flytronic (branża lotnicza), Future Processing (produkcja i testowanie oprogramowanie), FIS-SST (programowanie) oraz Infinite Dreams (programowanie gier). Kolejnym przedsięwzięciem jest Nowy Inkubator Nowych Gliwic w ramach, którego powstał trzykondygnacyjny budynek oraz uzbrojono kolejne powierzchnie terenu pod dalsze inwestycje. Cały kompleks i przedsięwzięcie ma na celu stworzenie regionalnego ośrodka edukacyjnego oraz systemu wsparcia dla małych oraz średnich przedsiębiorczości.